Düzeltme İşareti
Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler :
1. Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek
için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur: adem (yokluk), âdem
(insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya,
evren); alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin); aşık (eklem kemiği), âşık
(vurgun, tutkun); hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç); hal (pazar yeri), hâl
(durum, vaziyet); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); şura (şu yer), şûra
(danışma kurulu).
UYARI : Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle
karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir =
güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.
2. Arapça ve Farsça’dan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel adlarda
bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur:
dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt,
Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût. Kişi ve yer adlarında ince
l ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır:
Halûk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki.
3. Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için
kullanılır. Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî
(bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî
(kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur.
Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu
gibi kalır: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik.
( Kaynak: TDK )
Yorumlar
İçerik yoruma kapalıdır.
|
