|
Deyimler-İkilemler-Alıntıların yazılışı
Deyimlerin Yazılışı
Deyimler ayrı yazılır: akıntıya kürek çekmek, çam devirmek, çanak tutmak,
gönlünden geçirmek, göz atmak, kulak asmak, kulak vermek, çantada keklik,
devede kulak, yağlı kuyruk, yüz görümlüğü.
İkilemelerin Yazılışı
İkilemeler ayrı yazılır: adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval
aval (bakmak), cır cır (ötmek), çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel
güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak kucak, şıp şıp (damlamak), şıpır
şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tı¬kır tıkır, yavaş yavaş.
bata çıka, çoluk çocuk, düşe kalka, eciş bücüş, eğri büğrü, enine bo¬yuna, eski
püskü, ev bark, konu komşu, pılı pırtı, salkım saçak, sere serpe, soy sop,
süklüm püklüm, yana yakıla, yarım yamalak.
m ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır: at mat, çocuk mocuk, dolap molap,
kapı mapı, kitap mitap.
İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler de ayrı yazılır: baş
başa, diz dize, el ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan yana; baştan başa,
daldan dala, elden ele, günden güne, içten içe, yıldan yıla; başa baş, bire bir
(ölçü), dişe diş, göze göz, teke tek; ardı ardına, boşu boşuna, günü gününe,
peşi peşine, ucu ucuna.
Alıntı Kelimelerin Yazılışı
Yabancı kökenli kelimelerin yazılışlarıyla ilgili bazı noktalar aşağıda
gösterilmiştir:
1. İki ünsüzle başlayan batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan
yazılır: francala, gram, gramer, gramofon, grup, kral, kredi, kritik, plan,
pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, pro¬tein, prova,
psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren,
triptik.
Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü
türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir: iskarpin, iskele,
iskelet, istasyon, istatistik, kulüp.
2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan batı kökenli alıntılar,
ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: alafranga, apartman, biyografi,
elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, program, telgraf.
3. İki ünsüzle biten batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan
yazılır: film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp.
4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi
korunur: biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog,
demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog.
Ancak coğrafya, fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner.
** *
Aşağıdaki durumlarda batı kökenli kelimeler, özgün biçimleri ile yazılırlar:
1. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler: andante
(müzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczacılık), quercus, terminus technicus
(teknik terim).
2. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınma deyim ve sözler: Veni, vidi,
vici (Geldim, gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur
si muove (Dünya her şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (olmak veya
olmamak); l'art pour l'art (Sanat sanat içindir.); l'Etat c'est moi (Devlet
benim.); traduttore traditore (Çevirmen haindir.); persona non grata
(istenmeyen kişi).
Mesele falan değildi öyle,
To be or not to be kendisi için;
Bir akşam uyudu;
Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık)
( Kaynak: TDK )
Yorumlar
İçerik yoruma kapalıdır.
|
|